[TH]

จาก “กลศึก” สู่ “เครื่องประดับ” ของบ้าน

ในเมื่อยังมีแง่มุมอื่นให้สนใจ เราก็ยังเวียนวนกันอยู่ตรงแถว “บันได”... และ “บันไดวน” นับเป็นบันไดประเภทหนึ่งที่มักพบในอาคารสมัยเก่า ซึ่งที่มาของมันมีความน่าพูดถึงอยู่ไม่น้อย

ว่ากันว่าแต่เดิม บันไดวนเป็นกลยุทธ์ในการป้องกันตนเองจากข้าศึกที่รุกเข้ามาหวังยึดปราสาทราชวัง การออกแบบบันไดให้บิดตัวหมุนวนขึ้นไปโดยชิดผนังฝั่งขวานั้นเป็นการก่อความลำบากอย่างดีให้แก่บรรดาทหารและอัศวินทัพหน้าที่บุกเข้ามาพร้อมหอกดาบในมือขวา อีกทั้งความแคบของขั้นบันไดยังบังคับให้ผู้กล้าเหล่านี้ต้องทยอยขึ้นสู่ชั้นบนในแถวเรียงหนึ่งเท่านั้น บันไดวนจึงเป็นเทคนิคการสร้างความทุลักทุเลและเป็นกลยุทธ์การถ่วงเวลาที่ดียิ่ง ในยุคต่อมา จึงมีการนำบันไดวนมาประยุกต์ให้ดูอ่อนช้อยงดงามตามคฤหาสน์ของชนชั้นนำ ซึ่งได้กลายเป็นสถาปัตยกรรมน่าสนใจที่ตกทอดข้ามเวลามาให้คนรุ่นหลังได้ชม จนถึงปัจจุบัน บ้านสไตล์โมเดิร์นก็นิยมใช้บันไดวนเพื่อประหยัดพื้นที่ใช้สอยในบ้าน

ตัวอย่างสำคัญของบันไดวนในอังกฤษได้แก่ บันไดวนดอกทิวลิป (Tulip Stairs) แห่ง Queen’s House ที่กรีนิช ซึ่งเป็นบันไดวนประเภทไร้ค้ำยันกลางอาคารแห่งแรกในอังกฤษ ซึ่งหากมองย้อนจากล่างขึ้นบนจะเห็นวงบันไดที่หมุนเป็นเกลียวขึ้นสู่โดมช่องแสงด้านบน มีราวกั้นเหล็กดัดอ่อนช้อยเคียงกันไปจนถึงชั้นบนสุด

เมื่อเวลาเปลี่ยน บันไดวนที่ครั้งหนึ่งเคยใช้เป็นกลศึกปกป้องปราสาทจากศัตรู จึงได้เวียนกลับมาอยู่คู่บ้านของสามัญชนคนธรรมดา โดยไม่มีใครต้องเสียเลือดเนื้อ 
.
Queen’s House สร้างเสร็จในปี ค.ศ. 1635 (ราว 383 ปีมาแล้ว) เพื่อใช้เป็นตำหนักของพระนางแอนน์แห่งเดนมาร์ก หรือสมเด็จพระราชินีนาถในพระเจ้าเจมส์ที่หนึ่ง ควีนส์เฮาส์ถือเป็นอาคารแบบคลาสสิกแห่งแรกๆ ในอังกฤษ มีลักษณะเด่นของสถาปัตยกรรมแบบพัลลาเดียน ออกแบบโดยอินดิโก โจนส์ (1573-1652) อีกหนึ่งสถาปนิกเอกในประวัติศาสตร์อังกฤษ ภายในเปิดให้ชมฟรี ตัวอาคารตั้งอยู่ใน Greenwich Park พื้นที่สีเขียวกว้างไพศาลที่มีสถานที่ทางประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจและทิวทัศน์งดงามให้ชม

Romney Rd, Greenwich, London SE10 9NF, UK
Getting here: Greenwich DLR, Greenwich Pier 
…………………….

[EN]

From “defensive tactic” to “ornament” of estates

As stairways have played an interesting role in architecture, there are still tidbits about “stairs” that are good to know. “Spiral staircase” is a type of stairway found in historical buildings, and its history is worth mentioning.

Once a defensive tactic against enemy troops that stormed in to seize a castle, spiral staircase was a decent obstacle for right handed sword fighters. Worse, a narrow pathway only allowed these men to move up one by one – how orderly! Spiral staircase was once a tricky time-buying tool for the defense. Centuries went by, spiral stairs were used in elites’ houses and inherited through times. Nowadays, modern homes prefer spiral stairs for their space-saving attributes.

One of England’s most lavishing spiral staircases is Tulip Stairs at the Queen’s House in Greenwich, which is the country’s first centrally unsupported spiral stairs. Looking up, one can see the stairs spiralling towards a glass dome, having elaborate wrought iron railings as an extra feast for the eyes.

As eras change, this defensive tactic has spiralled back to ordinary people’s homes, without having to sacrifice flesh and blood.

Text by Fused
Picture credit: georgianlondon on Instagram

บทความนี้มาจากเพจ Fused เรื่องชวนคิดจากสังคมอังกฤษและยุโรป